Prawo mediów

Zagadnienia:

1. System prawny RP.
2. Wolność wypowiedzi.
3. Ochrona dóbr osobistych.
4. Podstawowe pojęcia.
5. Tajemnica dziennikarska.
6. Sprostowanie.
7. Prowokacja.
8. Prawa i obowiązki dziennikarza.

1.       System prawny RP – jak jest zbudowany.

W RP istnieje zamknięty system źródeł prawa – Konstytucja oblicza wprost wszystkie dopuszczalne źródła prawa.

Hierarchia źródeł prawa:

1)       Prawo Europejskie

2)       Konstytucja.

Najwyższy akt prawny w państwie, z którym inne przepisy muszą być zgodne. Istnieje tylko jedna Konstytucja, do jej uchwalenia stosuje się szczególny tryb (potrzebnych jest 2/3 głosów oraz referendum).

3)       Umowy międzynarodowe, które wymagają ratyfikacji.

Pierwszym etapem zawierania umów są negocjacje, następnie przyjmuje się tekst umowy. Po przyjęciu tekstu umowy zgodę na jej ratyfikację musi wyrazić Parlament. Przyjęta umowa wymaga ratyfikacji (wyrażeniu zgody) prezydenta RP.

4)       Ustawy.

Twórcą ustawy jest Parlament. W czasie wojny istnieje możliwość, aby Prezydent wydał rozporządzenie z mocą ustawy, ale musi ono być zatwierdzone przez sejm na najbliższym posiedzeniu.

5)       Umowy międzynarodowe podlegające ratyfikacji Prezydenta bez zgody Parlamentu.

6)       Rozporządzenia.

Akty wykonawcze do ustaw, które regulują przepisy ustaw. Istnieją rozporządzenia fakultatywne (takie, które można wydać) i obligatoryjne (które wydać trzeba).

7)       Akty prawa miejscowego.

Są to źródła prawa obowiązującego na określonym fragmencie terytorium. Mogą to być: rozporządzenia wojewodów albo uchwały rad gmin, powiatów, sejmiku wojewódzkiego.

8)       Akty prawne wewnętrznie obowiązujące.

Są to na przykład: umowy międzyresortowe, uchwały wydawane przez organ kolegialny, zarządzenia wydawana przez organ jednoosobowy. Nie dotyczą ogółu obywateli – tylko i wyłącznie przedmiotów podlegających organowi wydającemu.

Prawo to zbiór norm postępowania regulujący różnego rodzaju stosunki społeczne ustanowiony przez kompetentne  do tego organy państwa i zasadniczo zabezpieczony przymusem.

Norma postępowania, która zawiera nakaz, zakaz lub dozwolenie jakiegoś postępowania.

Regulujący stosunki społeczne – gałęzie prawa:

·         Prawo konstytucyjne – zawiera podstawy ustroju państwa

·         Prawo karne – zajmuje się przestępstwami i karami

·         Prawo administracyjne – zajmuje się relacjami między obywatelem a państwem, w sytuacji, kiedy obywatel jest podporządkowany państwu (bankowe, podatkowe)

·         Prawo cywilne – reguluje stosunki zachodzące pomiędzy dwoma podmiotami oparte na zasadzie równości stron oraz autonomii ich woli (rzeczowe, zobowiązań, spadkowe, rodzinne).

·         Prawo pracy

·         Prawo handlowe

Ustanowiony przez kompetentne organy  - może być wprowadzone tylko przez organ, na który mu takie prawo zezwala.

Zabezpieczone przymusem – za złamanie prawa musi grozić jakaś kara.

2.       Wolność wypowiedzi, wolność słowa.

1)       Wolność wypowiedzi stanowi warunek demokracji.

2)       Gwarantuje ją Konstytucja.

Art. 14.

Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu.

Art. 25. Ustęp 2: Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.

Art. 54. Ustęp 1: Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Ustęp 2: Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej.

3)       Wolność wypowiedzi pełni ważną funkcję społeczną. Polski ustawodawca nie przyjmuje koncepcji indywidualistycznej.

4)       Wolność wypowiedzi umożliwia swobodną debatę polityczną.

5)       Wolność wypowiedzi ograniczają ustawy:

·         Kodeks cywilny,

·         Kodeks karny,

·         Ustawa o ochronie tajemnicy państwowej,

·         Prawo autorskie,

·         Ustawa o radiofonii i telewizji

·         Ustawa o kinematografii.

6)       Kodeks karny zakazuje określonych wypowiedzi znieważających, zawierających oszczerstwo, nawołujących do waśni narodowościowych, etnicznych, rasowych lub wyznaniowych.

7)       Kodeks cywilny gwarantuje ochronę dóbr osobistych.

8)       Wypowiedzi znieważające lub zniesławiające są karalne:

·         Zniesławienie polega na pomówieniu kogoś o jakieś postępowanie lub właściwości. Zniesławienie dotyczy faktów, które mogą być różnie zweryfikowane, natomiast nie dotyczy opinii.

·         Zniewaga jest synonimem ubliżania komuś, użyciem w stosunku do kogoś wulgaryzmów, wypowiadaniu pogardliwych ocen, ośmieszaniu kogoś.

9)       Prawo do wolności wyrażania opinii, posiadania poglądów, otrzymywania i przekazywania informacji bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe gwarantuje Artykuł  10 z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

3.       Ochrona dóbr osobistych.

Prawo cywilne

Art. 23

Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych

Art. 81

1)       Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.

2)       Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:

1. osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych,
2. osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.

4.       Podstawowe pojęcia.

1. Prasa – publikacje periodyczne, które nie tworzą zamkniętej jednorodnej całości, ukazują się nie rzadziej niż raz do roku, opatrzone stałym tytułem lub nazwą, numerem bieżącym i datą; w szczególności: dzienniki, czasopisma, serwisy agencyjne, biuletyny, programy radiowe i telewizyjne, kroniki filmowe, tele- i radiowęzły zakładowe, wszystkie środki masowego przekazu upowszechniające periodyczne publikacje za pomocą druku, wizji, fonii albo innej techniki; również zespoły ludzi zajmujące się działalnością dziennikarską.
2. Internet to tylko nośnik – prasa publikowana w Internecie, czyli każdy portal tworzony z zamiarem aktualizacji informacji, w szczególności wszystkie portale interaktywne ukierunkowane na ścieranie się zjawisk, są uznawane za prasę.
3. Dziennik – ogólnoinformacyjny druk periodyczny albo przekaz za pomocą dźwięku i obrazu ukazujący się częściej niż raz w tygodniu. Dziennikiem nie będą portale, które zmieniają treść incydentalnie – np. strony celebrytów, słynnych blogerów, strony promujące jednorazowe wydarzenie, portale o charakterze usługowym. Mogą być np. money.pl, interia.pl, blogi. (Co do blogerów: ustawa Prawo Prasowe będzie miała zastosowanie.) Jeśli tytuł jest dziennikiem istnieje obowiązek rejestracji tytułu w Sądzie Okręgowym właściwym dla siedziby wydawcy. Istnieje obowiązek zamieszczania sprostowań i odpowiedzi. Istnieje obowiązek zamieszczania komunikatów i ogłoszeń. Obowiązek zamieszczania oświadczeń nakazanych orzeczeniem/wyrokiem sądowym.
4. Czasopismo – druk periodyczny w dowolnej formie, ukazujący się nie częściej niż 1 raz w tygodniu, ale nie rzadziej niż rad do roku. Może nie mieć charakteru ogólnoinformacyjnego. Może to być też blog założony z zamiarem publikacji nie częściej niż raz w tygodniu. Istnieje obowiązek rejestracji tytułu.
5. Dziennikarz – osoba zajmująca się redagowaniem, tworzeniem lub przygotowywaniem materiałów prasowych zatrudniona przez redakcję albo zajmująca się taka działalnością na rzecz i z upoważnienia redakcji. Redagowanie to opracowanie tekstu, nanoszenie poprawek, korekta błędów gramatycznych i stylistycznych. Tworzenie to kreowanie treści materiału prasowego. Przygotowanie to etap wcześniejszy od tworzenia i redagowania, obejmuje przede wszystkim zbieranie informacji, materiałów, pozyskiwanie informacji. Dziennikarzami nie będą takie osoby, które wykonują te czynności epizodycznie. Natomiast przesłanką do bycia dziennikarzem nie jest wykształcenie. Wystarczy podpisać umowę cywilno-prawną, być stażystą, wolontariuszem – takie osoby będą dziennikarzami jeśli uzyskały aprobatę redakcji.
6. Redakcja – jednostka obserwujące proces przygotowania, zbierania, omawiania i opracowywania materiałów do publikacji w prasie. Skupia redaktorów oraz osoby wykonujące funkcje o charakterze technicznym, np. grafików, dźwiękowców.
7. Redaktor – dziennikarz decydujący lub współdecydujący o publikacji materiałów prasowych.
8. Redaktor naczelny – osoba posiadająca uprawnienia do decydowania o całokształcie działalności redakcji. Dziennik i czasopismo mogą mieć tylko jednego redaktora naczelnego. Osoba, która kieruje kształtem np. dodatku regionalnego nie jest redaktorem naczelnym. Redaktorem naczelnym nie jest osoba, która faktycznie kieruje działalnością, a ta, która ma do tego kompetencje. Naczelny nie ma możliwości sprawowania osobistego kierownictwa nad treścią i formą każdego artykułu. Może zablokować każdy materiał prasowy, nakazać podległym dziennikarzom podjęcia określonego tematu, kreować linię programową, podejmować decyzję w sprawach personalnych.
9. Wydawca – osoba prawna, fizyczna, inna jednostka organizacyjna, organ państwowy, przedsiębiorstwo państwowe, związek wyznaniowy, organizacja samorządowa.
10. Krytyka prasowa – jest publiczną oceną opartą na konfrontacji rzeczywistego stanu z przyjętymi założeniami, uznana jest za działanie społecznie pożądane, prawo do krytyki nie jest nieograniczone i nie obejmuje stawiania fałszywych albo niedostatecznie sprawdzonych zarzutów. Przedstawiciele administracji publicznej, instytucji państwowych, firm państwowych, organizacji spółdzielczych, samorządowych, społecznych, związków zawodowych powinni udzielać odpowiedzi na krytykę prasową bez zbędnej zwłoki, czyli nie później niż 1 miesiąc. Nie wolno utrudniać prasie zbierania materiałów krytycznych ani w inny sposób tłumić krytyki.
11. Materiał prasowy – każdy opublikowany lub przekazany do publikowania w prasie tekst albo obraz o charakterze informacyjnym, publicystycznym, dokumentalnym lub innym niezależnie od środków przekazu, rodzaju, formy, przeznaczenia albo autorstwa.

5.       Tajemnica dziennikarska

Dziennikarze mają obowiązek zachowania w tajemnicy danych umożliwiających identyfikację autora listu do redakcji albo innego materiału o takim charakterze, jeżeli osoby zastrzegły sobie nie ujawnianie takich informacji, jak również wszelkich innych informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich.

Tajemnica dziennikarska oznacza zarówno powstrzymanie się od aktywnych działań jak i do jego pasywnej strony obowiązków – szczególna dbałość. Dziennikarz zobowiązany jest do zabezpieczenia danych osobowych, zastosowanie niezbędnych środków technicznych i organizacyjnych zapewniających ochronę przetwarzania danych osobowych. W szczególności: zabezpiecza dane przed udostępnieniem osobom nieupoważnionym, zmianą, uszkodzeniem.

Ustawa nie zezwala na ujawnianie nazwisk informatorów (również organom wymiaru sprawiedliwości). Jednakże wartością stojącą powyżej tajemnicy dziennikarskiej jest dobro toczącego się procesu oraz zasada prawdy materialnej.

Dziennikarz powinien strzec tajemnicy źródła informacji w tym osoby i wizerunku informatora. Tajemnica może być ujawniona tylko przełożonemu.

Ustawa o Prawie autorskim i prawach pokrewnych

Art. 84 Twórca, a wydawca lub producent na żądanie twórcy mają obowiązek zachowania w tajemnicy źródeł informacji wykorzystanych w utworze oraz nieujawniania związanych z tym dokumentów. Ujawnienie tajemnicy jest dozwolone za zgodą osoby, która powierzyła tajemnicę, lub na podstawie postanowienia właściwego sądu.

6.       Sprostowanie.

Sprostowanie to oficjalne zaprzeczenie, wyjaśnienie wiadomości nieprawdziwej lub nieścisłej, która dostała się do wiadomości publicznej. Redaktor naczelny jest zobowiązany opublikować sprostowanie bezpłatnie o ile będzie rzeczowe i odnoszące się do faktów.

Tekst sprostowania nie może być dłuższy od dwukrotnej objętości fragmentu materiału prasowego (którego dotyczy). Nie dotyczy to sprostowań pochodzących od naczelnych i centralnych organów administracji państwowej, jeżeli zostały nadesłane przez rzecznika prasowego rządu.

Sprostowanie  należy opublikować w dzienniku w ciągu 7 dni od dnia otrzymania, w czasopiśmie – najbliższym lub jednym z dwóch następujących po sobie przygotowanych do druku numerów. Jeśli jest to dziennik nadawany za pomocą obrazu lub dźwięku – w najbliższym analogicznym przekazie nie później niż 14 dni od sprostowania odpowiedzi. W drukach periodycznych powinno być opublikowane albo zasygnalizowane przynajmniej równorzędną czcionką oraz pod widocznym tytułem a w pozostałych publikacjach powinno być nadane w zbliżonym czasie i analogicznym programie.

W tekście sprostowania lub odpowiedzi nie wolno bez zgody wnioskodawcy dokonywać skrótów, ani innych zmian, które osłabiałyby jego znaczenie lub zmieniły intencje autora.

Tekst sprostowania nie może być komentowany w tym samym numerze lub audycji. Nie dotyczy to odpowiedzi i nie wyklucza prostej zapowiedzi polemiki lub wyjaśnień.

Naczelny może odmówić opublikowania sprostowania lub odpowiedzi, jeżeli:

1. nie jest rzeczowe i nie odnosi się do faktów,
2. zawiera treści karalne lub naruszające dobra osób trzecich, (np. wredny bambus, zła małpa, która spadła z drzewa i do gazu z nim)
3. ich forma lub treść nie jest zgoda z zasadami współżycia społecznego,
4. podważają fakty stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu
5. nie dotyczą treści zawartych w materiale prasowym,
6. są wystosowane przez osobę, której nie dotyczą fakty przytoczone w materiale
7. odnoszą się do wiadomości poprzedni sprostowanej,
8. zostały nadesłane po upływie miesiąca od dnia opublikowania materiału prasowego – chyba, że zainteresowana osoba nie mogła zapoznać się wcześniej z treścią publikacji, nie później jednak niż w ciągu 3 miesięcy od dnia publikacji materiału prasowego,
9. nie zostały podpisane w sposób umożliwiający identyfikację autora (może być podpisane pseudonimem wtedy, kiedy podstawą takiego sprostowania jest zagrożenie dobra związanego z pseudonimem, nazwisko pozostaje wtedy tylko do wiadomości redakcji).

Istnieje również możliwość opublikowania dodatkowego sprostowania lub odpowiedzi na koszt wydawcy. Jeżeli wnosi o to zainteresowana osoba w odpowiednim dzienniku w terminie miesięcznym. Strony mają możliwość zawarcia w tym zakresie innej umowy.

Funkcje sprostowania:

1.       wychowawcza,

2.       prewencyjną,

3.       informacyjną,

4.       odszkodowawczą.

Sprostowanie jest takim instrumentem, który pozwala jednostce podjąć natychmiast i bezpośrednio walkę o jej prawa posługując się tą samą bronią i wykorzystując tę samą formę w jakiej jej prawa zostały naruszone

Sprostowanie gra rolę pośrednika między prasą a opinią publiczna, zapobiega uwikłaniu się dziennikarzy w długi i uciążliwy proces, daje możliwość dotarcia do tej samej grupy osób, prawie w tym samym momencie, gdy czytelnik lub słuchacz jest jeszcze pod wrażeniem artykułu czy innej publikacji na którą odpowiada.

Istotną cechą sprostowania jest jego szybkość. Żadna inna forma ochrony nie gwarantuje dotarcia do tej samej grupy odbiorców, które odebrały niekorzystny komunikat.

Prawo prasowe przewiduje odpowiedzialność karną związaną z uchyleniem się od opublikowania sprostowania lub odpowiedzi, albo opublikowanie niezgodne z ustawowymi warunkami.

7.       Prowokacja.

Prowokacja jest działaniem podjętym przez nadawcę komunikatu (grupę, osobę) w celu wymuszania na odbiorcy określonego działania, które będzie dla niego niekorzystne i (mówiąc potocznie) udowodni popełnienie przestępstwa, nadużycie władzy, patologie albo inne społecznie naganne zachowania i czyny.

Prowokacja jest uznawana za jeden z elementów dziennikarstwa śledczego, którego narzędziami są: ukryte kamery, podsłuchy, pułapki dziennikarskie, dziennikarstwo wcieleniowe.

Poważna prowokacja dziennikarska powinna być zorganizowana w ważnym interesie społecznym. Ma to być praca własna dziennikarza. Dziennikarstwo śledcze porusza sprawy najwyższej wagi: korupcja, nadużycia przedstawicieli władzy. Zazwyczaj śledztwo trwa długo, jest kosztowne, nie zawsze przynosi efekty.

Interes społeczny – nie osobisty, nie partyjny, nie grupowy. Czynności dziennikarskie mają wynikać z pobudek moralnych.

Prowokacja jest ostatecznością, nie punktem wyjścia. Może być stosowana kiedy stanowi punkt zwrotny, może potwierdzić nasze przypuszczenia, dzięki niej odkrywamy prawdę. W inny sposób nie moglibyśmy uzyskać informacji. Suma zysków przeważa sumę strat.

Przeprowadzona prowokacja musi być ujawniona odbiorcy, stać się częścią relacji dziennikarskiej.

Prowokacja może być zaaranżowana wyłącznie za wiedzą i zgodą przełożonych.

Prowokacja ma wywołać określone reakcje i zdarzenia, które i tak miałyby miejsce. Nie ma kreować rzeczywistości. Żeby to nie było podżeganie.

W odniesieniu do czynów opisanych w kodeksie karnym charakteryzuje się albo brakiem popełnienia przestępstwa albo znikomą szkodliwością społeczną czynu.

Nie powinno mieć miejsca wyłącznie dla wygłupu, rozbawienia publiczności, żeby coś stało się bardziej sensacyjne, żeby mieć materiał, gdy narusza prawo do prywatności osób niepublicznych.

Prowokacja powinna być przeprowadzona przez dziennikarzy niebędących pod jakimkolwiek wpływem.

W państwach demokratycznych niektóre metody uzyskiwania informacji to metody dozwolone przez prawo w ściśle określonych okolicznościach i ściśle określonym podmiotom: służbom specjalnym pod kontrolą sądu.

8.       Prawa i obowiązki dziennikarza.

Prawo prasowe wprowadza obowiązki dziennikarzy:

1. Obowiązek prawdziwego przedstawiania zjawisk oraz zachowania szczególnej staranności i rzetelności.
2. Obowiązek dbania o poprawność języka (unikania używania wulgaryzmów – dwie kurwy jeden chuj, tak?)
3. Zakaz kryptoreklamy.
4. Zakaz tzw. wyroków prasowych, publikowania opinii własnej co do wydania wyroku (osądzającej) przed wydaniem wyroku przez sąd.
5. Zakaz ujawnienia danych osobowych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe bez zgody prokuratora i sądu; lub innych osób: świadków, pokrzywdzonych i poszkodowanych (– materialna szkoda, krzywda – niematerialna) bez zgody danej osoby.
6. Publikowanie lub rozpowszechnianie informacji utrwalonych np. poprzez zapis dźwięku i wizji jest dozwolone tylko za zgodą udzielającego informacji.
7. Istnieje zakaz odmowy autoryzacji, dosłownie cytowanej wypowiedzi o ile uprzednio nie była publikowana.
8. Zakaz odmowy opublikowania informacji, jeżeli osoba zastrzegła to ze względu na tajemnice służbową lub zawodową.
9. Zakaz publikacji informacji dotyczących prywatnej sfery życia bez zgody danej osoby.

10.    Informacje muszą być przekazywane w tzw. dobrej wierze i w sposób zgodny z wymaganiami etyki dziennikarskiej.

11.    Wobec swoich rozmówców i informatorów dziennikarz ma obowiązek ujawnienia faktu, że jest dziennikarzem.

12.    Dziennikarz nie może rozpowszechniać informacji pochodzącej od informatora, który ma być chroniony, jeżeli nie posiada zweryfikowanych danych osobowych takiego informatora. Jeżeli dziennikarz nie posiada zweryfikowanych danych osobowych informatora musi ujawnić fakt, że informacja pochodzi od anonimowej osoby. Informacje uzyskane z anonimowych źródeł mogą być wykorzystywane wyłącznie w przypadku, gdy jednocześnie ujawnienie informacji służy interesowi społecznemu, nie ma innych źródeł, z których takie informacje można by uzyskać i gazeta uprawdopodobniła rzetelność informacji przekazanej jej przez anonimowego informatora.

13.    Dziennikarz ma obowiązek poinformować rozmówcę o tym, że zbiera informacje z zamiarem podania źródła, bądź przeprowadza wywiad lub rozmowę w celu publikacji przed przystąpieniem do powyższych czynności i uzyskać zgodę rozmówcy na publikację i przetwarzanie danych osobowych. Wyjątkiem jest prowokacja dziennikarska albo dziennikarstwo wcieleniowe.

14.    Dziennikarz nie może ukrywać przed redaktorem naczelnym informacji uzyskanych w trakcie wykonywania swoich obowiązków, chyba, że są to informacje niejawne lub chronione na podstawie odrębnych przepisów.

15.    Dziennikarz nie może informować nikogo spoza redakcji o treści i terminie publikacji materiałów prasowych, planach działów redakcyjnych ani zamierzeniach dziennikarzy i redaktorów. Dziennikarz ma obowiązek przestrzegać tajemnicy redakcji.

16.    Dziennikarz ma obowiązek chronić dobra osobiste jak również interesy informatorów działających w dobrej wierze.

Prawa dziennikarza:

a)       Celem publikowanych informacji może być zarówno przekazywanie informacji jak i sugerowanie ich interpretacji, formułowanie opinii. Wypowiedzi mogą być odbierane jako szokujące, odrażające i niepokojące.

b)       Dozwolona jest przesada, prowokacja, sarkazm, satyra.

c)       Wypowiedzi nie muszą zachowywać neutralności ocen i sformułowań.

d)       Jeśli dziennikarz przekazuje cudzą wypowiedź w drodze omówienia lub wywiadu nie ma obowiązku dystansowania się od wypowiedzi niesłusznych.

e)       Nie ma obowiązku weryfikacji informacji pochodzących ze źródeł oficjalnych.

f)        Przywileje z Konwencji Strasburskiej:

·         przywilej kontrowersyjności treści i ostrości formy;

·         przywilej "odwróconego ciężaru dowodowego";

·         przywilej ochrony źródeł informacyjnych;

·         przywilej ograniczonego charakteru sankcji.

g) wolny dostęp do zawodu
h)krytyka
i)równe traktowanie przez państwo
j)odmowa do opracowania zleconego materiału

Odpowiedzialność cywilna i odpowiedzialność karna:
Art. 38 z Prawa prasowego:
1. Odpowiedzialność cywilną za naruszenie prawa spowodowane opublikowaniem materiału prasowego ponoszą autor, redaktor lub inna osoba, którzy spowodowali opublikowanie tego materiału; nie wyłącza to odpowiedzialności wydawcy. W zakresie odpowiedzialności majątkowej odpowiedzialność tych osób jest solidar-na.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do odpowiedzialności cywilnej za narusze-nie prawa spowodowane ujawnieniem materiału prasowego przed jego publikacją.

Autor ma obowiązek dbania o to, co dzieje się z materiałem cały czas - od momentu napisania, przez publikację do rozpowszechniania. Artykuł jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego, zatem autor jest uprawniony i zobowiązany do interwencji łącznie z zakazem publikacji i uruchomieniem środków prasowych.


Art. 44 - ochrona prawna krytyki:
1. Kto utrudnia lub tłumi krytykę prasową
– podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności .
2. Tej samej karze podlega, kto nadużywając swego stanowiska lub funkcji działa na szkodę innej osoby z powodu krytyki prasowej, opublikowanej w społecznie uzasadnionym interesie.


Art. 212.
§ 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę
organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości,
które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania
potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków
masowego komunikowania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności
do roku.
§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę
na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny
cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Art. 213.
§ 1. Nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie
jest prawdziwy.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto publicznie
podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:
1) dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub
2) służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.
Jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być
przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla
życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.


Art. 216.
§ 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność,
lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania,
©Kancelaria Sejmu s. 64/102
2012-06-28
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności
do roku.
§ 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo
jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub
zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.
§ 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd może orzec nawiązkę na
rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny
wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Postmodernizm/Dekonstrukcja/Postindustrializm

Postmodernizm

Za początek postmodernizmu uznaje się książkę Rolanda Barthes’a „Mity codzienności”.

Centralny postulat postmodernizmu: znaki, w ramach których funkcjonują kultury są środkami komunikacji kulturowej. Ludzie konstruują relacje z architekturą tylko wtedy, kiedy posiada ona znaczenia symboliczne.

Michael Graves wprowadza w architekturze motywy dekoracyjne i odniesienia do historycznych stylów dekoracyjnych w sensie ironicznym.

Duże znaczenie ma grupa alchimia, Ettore Sottsass, Alessandro Mendini i grupa Memphis.

Postmodernizm, choć niekoniecznie w sensie ideologicznym widoczny jest w wyrobach firmy Alessi.

Pod koniec lat 80. kończy się postmodernizm, zaczyna się nowy trend – minimalizm.

Dekonstrukcja

Pojawia się na fali zainteresowania koncepcjami Jacquesa Derridy. Formy stają się sfragmentaryzowane, antyracjonalistyczne.

Frank O. Ghery i grupa Coop Himmen(l)au.

Postindustrializm

Designerzy produkować powinni pojedyncze egzemplarze, produkty w krótkich seriach, ponieważ spowoduje to powstawanie kreatywności.

Ron Arad

Tom Dixon

Włoski design

W 1911 w fabryce Olivetti powstaje maszyna do pisania M1. Prosta, bez ornamentu, wykonana przemysłowo jest jedną z legend włoskiego designu.

We Włoszech pojawiają się Fiat, Lancia, Alfa Romeo. 

Fiat 500 tzw. Topolino to przykład racjonalnej produkcji przemysłowej.

W latach trzydziestych powstaje styl rationalismo bazujący na funkcjonalności. Przykładem może być krzesło Piero Bottoni’ego – Lira.

Pierwsza faza włoskiego designu to połączenie orientacji na produkcję przemysłową z kierunkiem opartym na tradycji małych warsztatów rzemieślniczych.

1946 rok – rozpoczyna się produkcja skutera Vespa w zakładach Piaggio (projekt Corradion d’Ascanio).

1948 rok – Olivetti wypuszcza na rynek maszynę do pisania Lexixon 80 (projekt Marcelo Nizzoli).

Pod koniec lat 40. tworzy się zgodnie z zasadą „użytkowość + piękno”. Produkty są zorientowane na indywidualność. Marco Zanuso projektuje fotel Lady dla firmy Pirelli.

Gio Ponti tworzy krzesło Superleggera dla firmy Cassina.

W 1959 powstaje związek designerów Associazione per il Disegno Industriale.

Giorgio Giugiaro tworzy Fiat Panda .

Na początku lat 60. pojawia się bel design (piękny design) – funkcjonalność, użytkowość i piękno.

Tomás Moldonado (argentyńczyk) konstruuje kompleksowy program corporate identity dla La Rinascente (dom towarowy).

Museum od Modern Art organizuje wystawę włoskiego designu New domestic Landscape.

Ettore Sottsass wspiera powstawanie nowych studiów designerskich np. UFO, 999, Archizoom.

Krytyka modernizmu ma odzwierciedlenie w jego ironizacji. 

Fotel Mies projektu Andrea Branzi i Massimo Morozzi.

Dla Zanotta zaprojektowane zostają:

Fotel Blow – De Pas, D’Urbino, Lomazzi

Fotel Sacco – Paolini, Gatti, Teodoro

Alessandro Mendini w swoich projektach ironizuje Bauhaus.

W 1981 powstaje grupa Memphis – postuluje rewolucję w designie, neguję tzw. dobrą formę, świadomie odcina się od produkcji przemysłowej. Chodzi tu o multifunkcjonalność przedmiotu, komunikacyjne aspekty produktu, humor i autoironię oraz zaprzeczanie użytkowości.

Memphis, Ettore Sottsass – Model Carlton

W 1984 postawje grupa Zeus. Design staje się skromny, solidny i elegancki.

Grupa Zeus – krzesło z serii Millepunte