Doktryny medialne i etyka zawodowa.

Notatki zostały sporządzone na podstawie książki Źródła informacji dla dziennikarza pod redakcją K. Wolnego-Zmorzyńskiego, A. Kaliszewskiego, W. Furmana, K. Pokornej-Ignatowicz. Stanowią streszczenie podręcznika, zawierają cytaty i są jedynie wskazówką, na które aspekty poruszane w książce warto zwrócić uwagę. 

Źródła informacji dla dziennikarza.

Rozdział I

Doktryny medialne i etyka zawodowa.

0.       Wstęp:

a)      Dziennikarz – osoba zajmująca się redagowaniem, tworzeniem lub przygotowaniem materiałów prasowych, pozostająca w stosunku pracy z redakcją albo działająca na rzecz i z upoważnienia redakcji.

b)      Podstawowym aktem prawnym nie jest Konstytucja, jak wmawiano nam przez całe życie, a ustawa Prawo prasowe z 1984 r. Ale nie wierzcie w to. Ustawa zasadnicza jest najważniejsza, nawet dla dziennikarza.

1.       System medialny a system polityczny.

a)      doktryna medialna – warunkuje rozwiązanie prawne, dotyczące funkcjonowania mediów, kształtuje standardy etyczne wykonywania zawodu dziennikarza; punkty różnicujące: stopień ograniczenia wolności, odpowiedzialność mediów, funkcje dziennikarza

b)      doktryny:

1.1   Doktryna autorytarna – monarchie XVI w., systemy totalitarne i autorytarne; media narzędziem władzy, dziennikarz miał wspierać władzę boskiego pochodzenia, istniały mechanizmy kontroli nad środkami przekazu: prasa za przyzwoleniem (koncesje), cenzura (prewencyjna, wstępna lub represyjna – po publikacji).

1.2   Doktryna komunistyczna – wspiranie socjalistycznego państwa, ideologiczne oddziaływanie na społeczeństwo, propaganda; „leninowska koncepcja prasy” – dziennikarze biorą odpowiedzialność za skuteczność przekazu; zasada partyjnej rekomendacji – wyższe stanowiska obejmują działacze partyjni; system koncesjonowania pracy – uzyskiwanie pozwolenia na otwarcie tytułu – w rzeczywistości tylko media państwowe; cenzurą zajmował się Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk; władze źródłem informacji dla prasy

1.3   Doktryna liberalna – francuska Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 1791 roku, 1781 – USA wprowadza Pierwszą Poprawkę do Konstytucji gwarantując wolność prasy; nadrzędność praw jednostki, tworzenie wolnego rynku idei, na którym ścierają się opinie, media to „czwarta władza” – sprawuje kontrolę nad rządzącymi, PIES STRÓŻUJĄCY INFORMACJI, prasa własnością prywatną

1.4   Doktryna odpowiedzialności społecznej – powstaje w wyniku wad doktryny liberalnej, gdzie doszło do komercjalizacji przekazów medialnych, pogoni za biznesem; wprowadzenie obowiązków mediów: dostarczanie prawdziwej, wszechstronnej i zrozumiałej relacji o wydarzeniach dnia, służenie jako forum wymiany myśli i krytyki, przedstawianie wszystkich współtworzących społeczeństwo grup, prezentowanie wartości społeczeństwa, zapewnienie dostępu do bieżącej informacji; wprowadzenie przepisów antymonopolowych; tworzenie mediów publicznych – abonament, misja; odpowiedzialność wobec społeczeństwa; zasady profesjonalizmu zawodowego

1.5   Katolicka doktryna medialna – teologiczna akceptacja mediów – uznanie ich za dar Boży, który buduje zrozumienie i dialog, media to narzędzie w rękach grzesznika, który może popełnić błąd; edukacja medialna wprowadzona do placówek kształcenia duchownych; odpowiedzialna wolność – system samokontroli.

2.       Etyka jako podstawa współczesnego dziennikarstwa.

a)      profesjonalizm zawodowy: wiedza teoretyczna i praktyczna, opanowanie warsztatu dziennikarskiego, znajomość i przestrzeganie etyki zawodowej

b)      Międzynarodowy Kodeks Honorowy z zasadami typu nie zniesławiać, nie popełniać plagiatów, nie publikować nieprawdziwych informacji wydany był przed II WŚ przez Międzynarodową Federację Dziennikarzy

c)       Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich opowiedziało się po stronie Solidarności, więc je zamknięto. Po zamknięciu powstawało SD PRL, przekształcone potem w SDRP, które rywalizuje z SDP po jego wyjściu z podziemia. Oprócz tego Katolickie Stowarzyszenie Dziennikarzy oraz Stowarzyszenie Pasy Lokalnej. Dzień dobry.

3.       Polskie kodeksy etyki dziennikarskiej.

3.1   Karta Etyczna Mediów – z inicjatywy SDP, 1995 rok:  prawda, obiektywizm, oddzielanie informacji od komentarza, uczuciowość, szacunek i tolerancja, dobro odbiorcy najważniejsze, wolności i odpowiedzialność

3.2   Kodeks Etyki Dziennikarskiej SDP

3.3   Dziennikarski Kodeks Obyczajowy – SDPR